Veille 2.1

Met veel trompetgeschal werd begin juli 2023 de nucleaire deal aangekondigd, het akkoord tussen de federale regering en de Franse energiegigant Engie - of is het andersom? De 11 maart beweging is niet overtuigd, integendeel. Een goede maatstaf om dergelijke akkoorden te beoordelen is hoe de financiële markten erop reageren. Het aandeel van Engie schoot na de aankondiging van het akkoord de hoogte in. Duidelijker kan niet.

11 maart 2011, 12 jaar geleden, ontploften drie reactoren van de kerncentrale in Fukushima in Japan. Dit verschrikkelijk voorval leert ons dat de schade van een kernramp niet op te ruimen valt en dat kernreactoren in een dichtbevolkt en sterk geïndustrialiseerd gebied als België en Nederland compleet onverantwoord zijn.

De kernlobby overstelpt de maatschappij met peptalk over de schitterende toekomst die kleine kerncentrales tegemoet gaan. Tegelijk weten ze beter dan wie ook dat kleine kerncentrales nu al te kampen hebben met ernstige problemen, nog voor ze werkelijk bestaan. Eén ervan is het probleem van de bevoorrading met speciale nucleaire brandstof. Het enige land dat dit op dit moment kan doen is Rusland. Waarmee meteen de leugen van kernenergie maakt ons onafhankelijk doorprikt wordt. Met als pikant detail: kleine kernreactoren vergroten de kans op verspreiding van kernwapens.

Het was groot nieuws op 11 oktober, toen in de pers het bericht werd verspreid dat een studie van een gerenommeerd studiebureau aanbeveelt kleine kerncentrales te bouwen. Het heet dan dat de investeringskost voor de nodige energieomslag kleiner zou zijn met kleine kerncentrales dan zonder. Maar het uitgangspunt van vergelijking trekt de reële situatie scheef. Erger nog, ze draait de werkelijkheid om: energiebesparingen, energieopslag, hernieuwbare en klimaatpositieve energie komen er beter uit als alle kosten en risico’s van de kleine kernreactoren in rekening worden gebracht.

De regering en Engie hebben een principeakkoord bereikt over de verlenging van de twee minst oude reactoren Doel 4 en Tihange 3. De bevolking loopt het risico het kind van de rekening te worden. En er gaan stemmen op om de twee gevaarlijkste scheurtjesreactoren eveneens (al dan niet beperkt) te verlengen. Veiligheid en kosten worden op de tweede plaats gezet. En bovenal: het houdt ons afhankelijk van Rusland.

Enkele maanden geleden besliste de regering om toch twee kernreactoren te verlengen. Het gaat dan om de minst oude reactoren Doel 4 en Tihange 3. Sommigen zijn niet verlegen om waarheden op hun kop te zetten. Gascentrales zouden bijvoorbeeld zelfs minder betrouwbaar zijn. Ten minste als men feiten verzwijgt of buiten zijn context zet. Met twee oude kernreactoren zou er meer leveringszekerheid komen, de elektriciteit zou dan goedkoper zijn, omdat de staat – jawel! – een deel van de lasten zou moeten dragen. Opnieuw dreigen werknemers en gewone mensen de rekening te mogen betalen.

In Europa is het klimaatbeleid vertaald in een beleid dat de naam Green deal meegekregen heeft. Is deze Green Deal echter ook sociaal rechtvaardig? Reset.Vlaanderen en denktank Minerva schreven een artikel op hun website. De 11 maart-beweging beoordeelt deze reactie, en geeft haar eigen visie over sociaal rechtvaardige transitie.

De regering heeft beslist om de twee minst oude kernreactoren langer open te houden. De oorlog in Oekraïne en de afhankelijkheid van Russisch gas worden daarbij als alibi gebruikt. Tegelijk worden twee gascentrales gepland en is er 1,2 miljard voorzien voor hernieuwbare energie. Deze cocktail van tegenstrijdige elementen is geen veilige garantie voor een duurzame energietoekomst.

Het klimaatprobleem is enorm. Het vraagt om een krachtig en alomvattend beleid. Niet in het minst een klimaatneutraal en klimaatpositief energiebeleid. Maar de pest inruilen voor de cholera zal ons niet behoeden voor toenemende bestaansonzekerheid voor de mensheid. Er zijn echter belangrijke economische en militaire machten die hun belangen plaatsen boven efficiënt en sociaal rechtvaardig klimaatbeleid. Daarmee zijn ook de werknemers van de nucleaire industrie niet gediend, omdat ze de trein van duurzame tewerkstelling dreigen te missen.

De regering beslist op 18 maart over de kernuitstap. Zal ze kernachtig ja zeggen aan de volledige kernuitstap? Of haalt de nucleaire lobby een slag thuis door enkele reactoren toch langer open te laten? Nochtans toont de oorlog in Oekraïne aan hoe gevaarlijk kerncentrales kunnen zijn, zelfs in stilstand. En hoe onredelijk duur gas geworden is. Er rest ons toch nog een uitweg: een versnelling hoger gaan voor een sociaal rechtvaardige transitie naar 100 % hernieuwbare en klimaatpositieve energie.

De nucleaire lobby beweert dat een “nieuwe generatie” van kleine kernreactoren (SMR’s) alle problemen van kernenergie én het klimaatprobleem zou oplossen. Marc Alexander van de 11 maart-beweging heeft daar zijn vragen bij. Wie en wat schuilt er achter deze campagne?

De klimaattop van Glasgow werd, onder impuls van Groot-Brittannië en haar groeiende nucleaire militaire ambities, vergiftigd door een massaal optredende nucleaire lobby. Ook in Frankrijk, België en Nederland proberen deze lobbyisten hun slag thuis te halen. Eén van de argumenten die ze gebruiken, is dat de nieuwe kleinere reactoren veilig zouden zijn. Doorstaat deze bewering de toets van de werkelijkheid?

Is kernenergie weer in? Als het van de kernlobby afhangt wel. Ze ruikt een kans, nu de nucleaire wolf zich vermomd heeft in een schapenvacht van klimaatbekommernis. En wie is nu niet bekommerd om het klimaat? Maar achter de zogenaamde klimaatbekommernissen, schuilt een echt gevaar. Kernenergie helpt klimaatbeleid niet vooruit. Integendeel, ze ondergraaft het.

Na zovele zwakke golven van 'heropstanding van kernenergie', probeert de nucleaire lobby nog eens om haar waar aan de man te brengen. Een 'nieuwe generatie' van kleine kernreactoren (SMR’s) zou alle problemen van de bestaande kernenergie oplossen. En tegelijk ook nog eens het klimaatprobleem. Wie en wat schuilt achter deze desinformatiecampagne?

Het uur van de waarheid breekt aan voor de kernuitstap in België. Dat mag niet ten koste gaan van de werknemers van Doel en Tihange. Investeringen in hernieuwbare en klimaatpositieve energie op de twee sites moeten hen een lange tweede adem geven.